1396-01-03 15:58
1166
0
36911
به قلم وحید حاج سعیدی؛

« امحای استاندارد زباله های خانگی » ، شاید وقتی دیگر

شب از نیمه گذشته است. اما تاریکی هوا نیز مانع کارش نمی شود. کیسه اش را روی زمین می گذارد و تا کمر داخل سطل آشغال مکانیزه می رود و با چوب میخ داری که در دست دارد، تک تک پلاستیک های زباله را بیرون می آورد و بعد از باز کردن آنها، با نور موبایلش سهمش از سرنوشت را درون آنها جستجو می کند.

به گزارش گلستان ما به نقل از طوبی گلستان ، شب از نیمه گذشته است. اما تاریکی هوا نیز مانع کارش نمی شود. کیسه اش را روی زمین می گذارد و تا کمر داخل سطل آشغال مکانیزه می رود و با چوب میخ داری که در دست دارد، تک تک پلاستیک های زباله را بیرون می آورد و بعد از باز کردن آنها، با نور موبایلش سهمش از سرنوشت را درون آنها جستجو می کند. چهره آفتاب سوخته اش حاکی از این است که کندو و کاو در سطل های زباله شهری، زمان و مکان نمی شناسد. کمی آنسو تر گربه ها نیز منتظر رفتن آشغال جمع کن هستند تا دلی از عزا در بیاورند. این حکایت شبانه روزی سطل های زباله ای است که در اکثر کوچه و خیابان های شهر های استان برای دفع مکانیزه زباله شهری و خانگی تعبیه شده اند.

هنوز خیلی از آن سالها نمی گذرد که رفتگر محله با یک گاری، زنگ تک تک خانه را می زد و با نوای «آشغال دارین؟» اقدام به جمع آوری زباله های محله می نمود. بعد زباله ها را با گاری اش که شیرابه سیاه رنگ و بدبویی از زیر آن خارج می شد به مکان دپوی زباله ها در یکی از خیابان های فرعی یا حتی اصلی شهر می برد تا با یک کمپرسی معمولی به خارج از شهر منتقل کنند. هر چند سال ها از این مدل دفع زباله شهری گذشته است ولی علی رغم همه تلاش های عزیزان رفتگر و عوامل زحمتکش شهرداری، دفع زباله شهری چندان بهداشتی نیست و خود باعث به وجود آمدن آلودگی های بهداشتی و بصری می شود. زباله که در دنیا از آن به عنوان «طلای کثیف» یاد می شود لااقل در دیار ما زرق و برق چندانی ندارد و از این عبارت فقط بخش دوم آن نصیب کوچه و خیابان های ما شده است!

فر هنگ استفاده سطل های زباله مکانیزه

شاید از چند سال قبل که سطل های فلزی چرخدار در سطح کوچه و خیابان برای دفع مکانیکی زباله های شهری تعبیه گردیدند، تصور ما بر این بود که بالاخره دفع زباله در شهر های استان سر و سامان گرفته است و برای همیشه از شر شیرابه، بوی بد زباله و حیوانات موذی نظیر موش و گربه خلاص شده ایم. اما الان که سالها از دفع مکانیزه زباله می گذرد، به نظر می رسد یک جای کار می لنگد و هنوز نتوانسته ایم دفع زباله ها را به صورت استاندارد و کاملاً بهداشتی انجام دهیم.

شاید عدم تعریف صحیح از این نوع سطل زباله ها و نحوه و زمان استفاده از این سطل ها اولین عامل در عدم موفقیت این طرح محسوب شود. امروزه بسیاری از افراد بر این گمان هستند که این سطل ها یک سطل آشغال بزرگ هستند که هر ساعت شبانه روز می توانند زباله خانگی خود را بدون هر گونه لفاف و پوشش یا با لفاف نا مناسب داخل آن خالی کنند و کارکنان بخش دفع زباله شهر داری باید مترصد پر شدن آنها باشند تا بعد از پر شدن بلادرنگ، اقدام به خالی کردن آنها کنند!

از طرفی ذکر این نکته ضروری است که شیرابه ای که از ترکیب مواد موجود در زباله ها به دست می آید در حد یک حلال قوی می کند و با تمام فلزات ترکیب می شود. بنابراین ضرورت امحا زباله در پلاستیک سر و ته بسته به منظور جلوگیری از نشت شیربه امری ضروری است که متاسفانه اکثر شهروندان به این امر توجهی ندارند و زباله های خود را مستقیماً به داخل سطل زباله انتقال می دهند. در ضمن افراد به ظرفیت این سطل ها توجه ندارد و بعد از پر شدن سطل، درب آن را باز می گذارند( البته اگر دری مانده باشد و بازیافت نشده باشد!) و زباله ها را تا جای ممکن روی هم دپو می کنند. تازه این پایان کار نیست، چرا که بعد از این مرحله دپوی زباله ها در اطراف سطل شروع می شود تا جایی حتی دسترسی به این سطل ها برای کارکنان شهرداری نیز دشوار می شود.

بنابراین بهتر بود قبل از نصب یا تعبیه این سطل ها در خصوص نحوه استفاده از این سطل ها و ساعات جمع آوری زباله توسط ماشین مخصوص به افراد محلات مختلف آگاهی رسانی میشد یا حتی روی این سطل زمان تقریبی جمع آوری زباله درج می شد. هر چند هنوز هم می توان در خصوص نحوه صحیح استفاده از این سطل ها اقدام کرد چرا که برای آموزش فرهنگ شهر نشینی هیچ وقت دیر نیست.

سطل های مکانیزه و مهمان های ناخوانده ؟

امروزه تصور بسیاری از شهروندان بر این است که شهر داری موظف به انتقال هر نوع زباله و پسماند از زباله خانگی و شهری و صنعتی گرفته تا دامی و بهداشتی و ساختمانی می باشد.

بر اساس همین فرضیه داخل یا اطراف این سطل ها انواع و اقسام نخاله های ساختمانی، شیشه های شکسته، شاخته های قطع شده درختان، کارتن و یونولیت و بسیاری دیگر از زباله های غیر خانگی مشاهده می شود. در صورتی این سطل ها به منظور امحاء زباله های خانگی تعبیه شده اند. منظور از زباله خانگی پسمانده های عادی منازل ، مواد اضافی و باقی مانده در فرایندهای آشپزی ، تغذیه و پسمانده های میوه و سبزیجات است.

بنابراین شهروندان باید برای امحاء سایر زباله از روش های اصولی تر نظیر بازیافت کمک بگیرند و یا برخی زباله های خود را نظیر نخاله های ساختمانی به مکان های مشخص شده دفع این گونه زباله ها در خارج از شهر انتقال دهند.

دفع زباله زیاد شده است یا تعداد سطل ها کم است!؟

این واقعیت را باید بپذیریم که بعد از صنعتی شدن جوامع و رشد فرهنگ مصرف گرایی، میزان زباله تولیدی خانواده ها نیز افزایش پیدا کرده است. امروزه اکثر کالا ها دارای پوشش، لفاف و بسته بندی می باشند و مردم نیز به خرید اجناس فله رغبت کمتری نشان می دهند. تا همین چند سال قبل، بسیاری خانواده ها خودشان اقدام به پختن یا آماده کردن محصولاتی نظیر رب، مربا، انواع ترشی، ماست، دوغ و ... می کردند. اما امروزه کمتر کسی تمایل به تولید چنین محصولاتی در خانه دارد و همه سعی در تهیه این موارد از مغازه ها دارند که بالتبع میزان تولید زباله نیز افزایش می یابد. بماند که خوراکی هایی نظیر کله پاچه و انواع خورشت ها هم به صورت کنسروی در دسترس هستند. تبلیغات تلویزیونی نیز عاملی در جهت گسترش فرهنگ مصرف گرایی است که باعث ترغیب خانواده ها به استفاده بیشتر از خوراکی ها و نوشیدنی ها می شود. در چنین شرایطی سطل های زباله به سرعت پر می شوند و سایر شهروندان زباله های خود را در اطراف سطل می گذارند که علاوه بر ایجاد آلودگی محیطی و بصری، معضلات زیست محیط دیگری نیز به وجود می آید.

نظافت سطل های زباله با کیست؟

آنچه مسلم است این است که سطل های زباله به جهت نگه داری زباله های شهری و خانگی خود یک منبع کامل و غنی شده از میکروب ها محسوب می شوند. بنابراین ضد عفونی و شستشوی دائم آنها یکی از ضروریات محسوب می شود. اما در عمل کمتر شاهد شستشوی این سطل ها هستیم چرا که عمدتاً برای تخلیه آب و محتویات حاصل از شستشو، از جوی آب استفاده می شود و چون در بسیاری از کوچه جوی آبی وجود ندارد، بالتبع اراده ای برای شستشوی این سطل ها دیده نمی شود! از سویی به دلیل استفاده شبانه روزی از این سطل ها امکان نظافت اطراف سطل ها برای کارکنان شهرداری وجود ندارد مگر این که برای هر سطل یک مامور در نظر بگیریم!

آشغال جمع کن ها و سطل های مکانیزه

بعد از تعبیه این سطل ها تصور ما بر این بود که به جهت ارتفاع این سطل ها از تعداد کسانی که داخل زباله ها دنبال مواد بازیافتی می گردند کاسته شود. اما در عمل اینگونه نشد و این افراد از شیوه های مختلفی برای جستجو در سطل های زباله کمک می گیرند. شیوه هایی نظیر استفاده از چوبی که دارای چنگه یا میخ است، خواباندن سطل آشغال و در مواردی هم رفتن به داخل سطل آشغال!

اقدام این افراد در پاره کردن کیسه های پلاستیکی زباله زحمت خانواده هایی که زباله خود را به صورت استاندارد دفع کرده اند، هدر می دهد و باعث آلودگی بیشتر محیط و ایجاد محیط مناسب برای جولان و زاد و ولد حشرات و جانوران موذی می شود.

آقای بازیافت کجاست؟

دو سال قبل دختر خانمی در حالی که یک بسته پلاستیک طرح دار در دست داشت با یک فرم به منزل مسکونی ما آمد و پس از نوشتن مشخصات سجلی و شماره تلفن و مشخصات دقیق ملک مسکونی عنوان کرد که این پلاستیک ها مربوط به بازیافت است و شما باید زباله های کاغذی خود را داخل آن قرار دهید و 4 روز دیگر ماموران ما برای جمع آوری این زباله های اقدام می کنند و شما می توانید در قرعه کشی یک دستگاه تلویزیون هم شرکت کنید! ما هم پلاستیک را تحویل گرفتیم و زباله های خشک کاغذی را داخل این پلاستیک ریختیم. چند روز گذشت ولی از ماموران جمع آوری زباله های کاغذی خبری نشد. روز به روز هم به حجم پلاستیک افزوده می شد و جابجایی و نگهداری آن برای ما دشوار بود. بالاخره بعد از دو هفته عطای بازیافت و تلویزیون وعده داده شده را به لقایش بخشیدیم و زباله های کاغذی را نیز در کنار سایر زباله ها قرار دادیم. در واقع فرهنگ و زیر ساخت های لازم برای بازیافت زباله وجود ندارد و تفکیک از مبداء در حد یک شعار باقی مانده است. در صورتی که صنعت بازیافت در دنیا در حال تبدیل شدن به یک صنعت سود آور از نظر اقتصادی و یک صنعت حفاظتی از نظر محیط زیست می باشد.

چاره کار چیست؟

یکی از اساسی ترین ایراداتی که در سال های اخیر در فرآیند حل مشکلات و معضلات شهری به چشم می خورد، ارائه طرح ها و برنامه های کوتاه مدت می باشد. به عنوان مثال آلودگی کلان شهری مثل تهران که در مدت چهل سال به وجود آمده است با طرح های موقتی و موضعی و یک ساله قابل بر طرف شدن نیست و در خوشبینانه ترین حالت نیاز به یک طرح سی چهل ساله دارد. در مورد فرهنگ شهر نشینی نیز باید به مقوله آموزش به طور جدی و غیر کلیشه ای پرداخت. این کار هم بدون شک مستلزم هزینه و زمان کافی است. ولی ذکر این نکته ضروری است که هر قدر بیشتر برای آموزش هزینه کنیم، در سال های بعد با مشکلات کمتری مواجه خواهیم بود. در گذشته تا زمان آمدن رفتگر محله زباله خانگی در منزل نگه داری می شد. از آنجا که منزل محل سکونت است و رعایت بهداشت آن امری واجب و ضروری معمولاً این نگهداری چند ساعته از زباله در منزل با رعایت نکات ایمنی همراه بود. اما از زمان نصب سطل های زباله مکانیزه، به محض تولید زباله افراد در هر ساعت از شبانه روز اقدام به انتقال زباله به خارج از خانه می نمایند. از آنجایی که هم خارج از محیط خانه، محل سکونت ما نیست، پس نیازی به بسته بندی استاندارد و استفاده از کیسه زباله نمی بینیم!

بنابراین اولین قدم در حل معضل دفع زباله های شهری و خانگی تلاش بر آموزش و گسترش فرهنگ شهر نشینی و ارائه تعریف مناسب از زباله خانگی و نحوه صحیح دفع آن و اعلام ساعات مناسب این کار می باشد.

پخش تیزرهای مختلف از صدا و سیما یا چاپ و تکثیر جزوات در خصوص تعریف زباله خانگی، نحوه بسته بندی استاندارد زباله های شهری، اعلام ساعات مناسب جهت تخلیه زباله در سطل ها، چگونگی بازیافت زباله های خانگی، نحوه و مکان امحاء زباله های غیر خانگی و ... می تواند در ساماندهی امحاء زباله های شهری موثر باشد. آموزش در مهد های کودک و مدارس ابتدایی، خرید مواد با قوطی های بزرگتر، خرید عسل، سس، مربا یا برخی خوراکی ها در ظرف هایی که به شکل لیوان هستند، استفاده از برخی جعبه ها و قوطی ها به منظور نگه داری وسایل، ساخت گلدان و کاردستی از برخی قوطی ها، نگاه جدی به مقوله بازیافت، تلاش در جهت شستشوی به موقع و بهداشتی سطل های زباله مکانیزه، برخورد منطقی یا ساماندهی افرادی که اقدام به جمع آوری موارد بازیافتی می کنند نیز می تواند در کاهش تولید زباله و دفع بهداشتی و استاندارد زباله های خانگی و شهری موثر باشد.

انتهای پیام/

نظرات

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری گلستان ما در وب سایت منتشر خواهد شد

پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد

© کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب گلستان ما با ذکر منبع امکان پذیر است.