به گزارش گلستان ما به نقل از نیلکوه،  علیرغم چاپ و انتشار کتب متعدد و باارزش علمی در مورد رشته‌های مختلف نوغانداری و صنعت ابریشم، لزوم تهیه نشریه آموزشی که بتواند به‌صورت کاربردی و علمی مورد استفاده علاقمندان واقع شود احساس می‌گردید به همین منظور بر آن شدیم تا مجموعه‌ای به زبان ساده تحت عنوان آموزش نوغانداری تهیه و در اختیار علاقمندان قرار دهیم. نشریه‌ای که از نظر خوانندگان عزیز می‌گذرد مشتمل اطلاعات مورد نیاز تفریق تخم نوغان – کرم ابریشم و بیماری‌های رایج در مورد نوغانداری است. امید است مطالب نشریه مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد.

تفریخ تخم نوغان ( خارج شدن کرم‌ها از تخم )

هدف از تفریخ فقط بیرون آمدن کرم ابریشم از تخم به هر شکل نیست ، بلکه هدف ایجاد شرایط مناسبی است که به‌وسیله آن تقریباً همه کرم‌ها به طور همزمان ، یکنواخت و باقدرت کافی از تخم‌ها خارج گردند و زمان مناسب این کار حدود 13-12 روز از زمان خروج تخم نوغان‌ها از سردخانه است.

لازم به ذکر است که جهت هماهنگی بیشتر تا مرحله قبل از تغییر رنگ کامل تخم نوغان نور طبیعی ( یا 18 ساعت نور و 6 ساعت تاریکی ) مورد استفاده قرارگرفته و پس از تغییر رنگ تخم نوغان‌ها 2 روز تاریکی کامل مورد استفاده قرار گیرد و پس از طی مراحل فوق به‌منظور در آمدن یکنواخت لاروها از تخم لازم است به مدت 2 الی 4 ساعت تخم‌ها را در معرض نور قرار داده تا کاملاً تفریخ شود.

نکات مهم در پرورش کرم جوان :

کرم‌های تازه تفریخ شده تا پایان خواب سوم اصطلاحاً کرم جوان و به کرم‌های سنین چهارم و پنجم اصطلاحاً کرم بالغ گفته می‌شود .

1- ورودی‌های محل پرورش را با مخلوط آهک و کلر گردپاشی نموده و جهت ضدعفونی دست‌ها محلول 1% کلر در نظر گرفته شود . افراد می‌بایست قبل از شروع کار دست‌ها را ضدعفونی کرده و کف دمپایی‌ها را آغشته به مخلوط آهک و کلر نمایند .

2- در روز تفریخ پس از گذراندن مرحله تاریکی، تخم نوغان‌ها می‌بایست در معرض نور به مدت 2 الی 4 ساعت قرار بگیرد تا با این روش 90 تا 95 درصد تخم نوغان‌ها تفریخ گردند.

3- برای تغذیه از برگ‌های مناسب به‌اندازه 2 سانتی مترمربع استفاده‌شده و از اندازه‌های خیلی کوچک و نازک و بلند خودداری کنید .

4- برداشت برگ از روز قبل تهیه و آماده شود.

5- هرگز کرم‌های جوان را با دست لمس نکرده و حتی‌الامکان غیر از مواد نظافت بستر ، از 2 عدد پر تمیز برای اضافه کردن بستر استفاده گردد.

6- افزایش سطح بستر ( باز کردن جای کرم‌ها ) می‌بایست که به‌صورت تدریجی در زمان هر مرحله برگ دهی صورت گرفته ، برگ دهی نازک انجام شود . از تراکم بیش‌ازحد کرم‌ها و یا برگ دهی اضافی خودداری گردد.

7- قبل از خواب ، برگ دهی به‌صورت نازک با قطعات برگ به طول و عرض یک سانتی‌متر در خواب اول و 2 سانتی‌متر در خواب دوم صورت پذیرد .

8- بسترهای پرورشی در معرض نور مستقیم و شدید قرار نگیرد.

9- به‌جز در موارد انجام کار مانند برگ دهی ، نظافت یا تعویض بستر از حضور افراد در سالن پرورش جلوگیری شود.

10- در طول سنین اول و دوم ، حرارت بین 26-25 درجه و رطوبت بین 85-80 درصد و در طول سن سوم حرارت 25-24 درجه و رطوبت 80-75 درصد تأمین گردد.

11- برگ دهی را بین ساعات 8-7 ، 13 و 30/19 انجام دهید .

12-برای برگ دهی صبح و شب ، برگ‌ها را ساعت 6 بعدازظهر برای برگ دهی ظهر برگ‌ها را 8 صبح برداشت کنید .

13- برگ‌ها را درز محل خنک و سایه با پوشاندن پارچه مرطوب تازه نگه‌داشته و مراقب باشید تا برگ‌ها به‌صورت انباشته و گرمازده نشوند.

14- پس از برگ دهی به‌منظور حفظ رطوبت برگ‌های خردشده روی بستر پرورش را با یک تکه کاغذ تمیز به طور کامل پوشانده و روی کاغذ را به‌صورت آبپاشی با دست‌کمی مرطوب نمایید، کاغذهای پوشانده را نیم ساعت قبل از هر برگ دهی از روی بسترها بردارید.

15-در زمان خواب رطوبت محیط را کاهش داده و برای خشک نگه‌داشتن بستر پرورشی از پاشیدن پودر آهک شسته ( آبدیده ) به‌صورت گردپاشی استفاده نمایید.

16-به‌منظور ایجاد یکنواختی در پرورش تا زمانی که 95-90درصد کرم‌ها به خواب نرفته‌اند برگ دهی را به‌صورت پراکنده ادامه داده و تا زمانی که 95-90 درصد کرم‌ها بیدار نشده‌اند برگ دهی جدید را شروع نکنید.

نکات مهم در پرورش کرم بالغ :

جهت ادامه عملیات پرورش کرم‌ها پس از خواب سن سوم از محل پرورش کرم جوان به تلمبارهای پرورش کرم بالغ منتقل می‌شوند . علاوه بر نکات ذکرشده در قبل موارد زیر می‌بایست مورد توجه قرار گیرند :

1- حرارت مناسب برای پرورش کرم بالغ 24-23 درجه سانتی‌گراد و رطوبت مناسب 75-70 درصد است . در تأمین شرایط فوق می‌بایست که از نوسانات شدید حرارت در طول روز و شب جلوگیری به عمل آید .

2- تغذیه در مرحله کرم بالغ با شاخه صورت گرفته و نیازی به قطعه‌قطعه کردن برگ‌ها نیست .

3- برگ‌های مورد استفاده می‌بایست که به‌اندازه کافی رشد کرده و دارای رنگ سبز تیره باشند . استفاده از برگ‌های خیس ، خاک‌آلود ، بیمار و پژمرده ، برگ‌های سایه و جوانه‌های بالائی شاخه‌ها موجب بروز بیماری در کرم ابریشم خواهد شد.

4- به‌منظور کاهش رطوبت در محیط پرورش ایجاد تهویه هوا به کمک جریان ملایم باد در تلنبار الزامی است .

5- به علت حجم زیاد برگ مصرفی در کرم بالغ ، برگ‌های برداشت‌شده می‌بایست در شرایط خنک و سایه نگهداری شده و در صورت خشک بودن بیش‌ازحد برگ‌ها با مرطوب کردن برگ‌ها آنها را تازه نگه داشت ولی برگ مورد مصرف هیچ‌گاه نباید خیس باشد.

6- از رفت و آمدهای بی‌مورد به تلنبارهای مجاور که احتمال وجود بیماری دارند پرهیز گردد.

7- حتی‌المقدور برداشت برگ در ساعات خنک روز انجام‌شده و در صورت تهیه برگ از توتستان‌های دیگر، مقداری از برگ برای اطمینان از عدم آلودگی به سموم شیمیایی توسط تعداد معدودی از کرم‌ها مورد آزمایش قرار گیرد .

8- در روزهای آخر سن پنجم و زمان تنیدن پیله به کاهش رطوبت محیط به‌وسیله تهویه هوا توجه خاص گردد.

9- در صورت مشاهده کرم‌های بیمار ، آنها را از بستر پرورش جمع‌آوری نموده و به طریقه بهداشتی در چاله آهک دفن و یا بسوزانید تا از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری شود ، سپس دست‌ها را با محلول آب و کلر ضد عفونی نمایید .

10- در زمان خواب استفاده از پودر آهک کشته را فراموش نکنید.

11- از تراکم بیش‌ازحد کرم‌ها جلوگیری کرده و برای هر جعبه تخم نوغان ( حاوی 20000 عدد تخم ) حدود 20 مترمربع بستر در نظر بگیرید.

بیماری‌های رایج در پرورش کرم ابریشم :

با توجه به اینکه بیماری‌های کرم ابریشم در مان شدنی نبوده و استفاده از دارو عملی نیست . بنابراین مهم‌ترین اصل در جلوگیری از شیوع بیماری‌ها رعایت اصول بهداشت و عملیات پیشگیری است . به این منظور کلیه اماکن و وسایل پرورشی را می‌بایست قبل از شروع هر مرحله پرورش و پس از پایان پرورش ضدعفونی نمود . برای ضد عفونی از موارد زیر می‌توان استفاده نمود :

محلول 2 درصد فرمالین :

زمان استفاده از محلول فرمالین 4 روز قبل از پرورش است. محلول شامل یک لیتر فرمالین ( 37 درصد ) و 17 لیتر آب است. برای تأثیر بهتر این محلول می‌بایست محیط گرم بوده و کلیه منافذ ورود و خروج هوا گرفته‌شده باشند . 48 ساعت قبل از شروع پرورش ،

می‌بایست که کلیه درب‌ها و پنجره‌ها را بازنمود تا گاز حاصل از فرمالین از محیط پرورش کاملاً خارج گردد. از این محلول برای هر مترمربع به میزان یک لیتر استفاده می‌شود.

محلول 1 درصد کلر :

زمان استفاده یک روز قبل از شروع پرورش است محلول شامل 20 گرم کلر تجارتی و یک لیتر آب است . در تلنبارهای سنتی این محلول کاربرد راحت تری دارد . برای ضد عفونی بستر یک جعبه و وسایل مربوطه مجموعاً 10 لیتر از این محلول کافی است .

1- پودر کلر و آهک :

این پودر به‌صورت روزانه در محل ورودی‌های سالن پرورش استفاده می‌گردد و مخلوط شامل 950 گرم آهک کشته و 50 گرم کلر است .

حال تعدادی از بیماری‌های رایج نوغانداری و روش‌های کنترل آنها ذکر می‌گردند.

کراسری ( بانام محلی زرد میر، مخوس)

علائم بیماری :

ایجاد برآمدگی در محل اتصال بندهای بدن کرم ، نازک، درخشنده و شکننده شدن پوست بدن کرم‌ها، تحرک بیش‌ازحد و مشاهده تعدادی از کرم‌های بیمار در لبه‌های بستر پرورشی ، خروج مایع شیری‌رنگ از بدن کرم‌های بیمار پس از ترکیدن .

راه‌های شیوع بیماری :

ضدعفونی ناقص، تغییرات ناگهانی شرایط محیط مانند درجه حرارت ، وجود رطوبت بیش‌ازحد در محیط پرورش و برگ‌ها ، استفاده از برگ‌های باکیفیت نامطلوب ، تغذیه لاروها با برگ‌های مرطوب و لطیف ، تراکم بیش‌ازحد لاروها ، استفاده از برگ‌های تخمیر شده ( گرمازده و ترش شده ) و آلوده ، تهویه نامطلوب .

راه‌های کنترل و پیشگیری :

انجام ضدعفونی صحیح ، تغذیه کرم‌ها با برگ‌های مطلوب ، حفظ و تأمین حرارت و رطوبت در حد مناسب ، مدیریت صحیح پرورش در زمان خواب و بیداری و تنیدن پیله ، فراهم نمودن سطح کافی بستر پرورش و ایجاد تهویه ، جمع‌آوری و انهدام سریع کرم‌های آلوده ، استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده به توصیه کارشناسان شرکت ابریشم ایران .

2-فلاشری ( با نام محلی سیاه میر ، لسه میر )

علائم بیماری :

اشتهای ضعیف ، کندی رشد و چروکیدگی پوست بدن ، از دست رفتن قابلیت ارتجاعی و کشیدگی پوست ، اسهال و استفراغ ، مشاهده حالت زنجیری در مدفوع ، سفت شدن قسمت سر و سینه کرم‌ها ، سیاه شدن کرم‌های مرده.

راه‌های شیوع بیماری :

ضد عفونی ناقص ، تفریخ نادرست تخم نوغان ، نوسان درجه حرارت ، استفاده از برگ‌های نامطلوب مانند برگ‌های خیس یا گرمازده و پلاسیده و خاک‌آلود ، عدم تهویه در محیط پرورش ، تعداد بیش‌ازحد کرم‌ها و برگ دهی خیلی کم یا خیلی زیاد ، انباشته شدن فضولات در بستر پرورش ، ایجاد ضربه و صدمه در طول عملیات پرورش .

راه‌های کنترل و پیشگیری:

ضدعفونی صحیح، جابجایی مناسب تخم نوغان از محل خرید تا محل تفریخ و انجام عملیات صحیح و استاندارد در تفریخ ، تأمین و حفظ حرارت و رطوبت مناسب در تمام طول پرورش ، تغذیه با برگ‌های مطلوب ، رعایت اصول بهداشت در پرورش ، اجتناب از ایجاد صدمه و زخم در بدن کرم ، جمع‌آوری و انهدام کرم‌های بیمار و نگهداری صحیح برگ توت .

موسکاردین ( با نام محلی نقلک، گج میر )

علائم بیماری:

از دست رفتن اشتها و سستی و بی‌حالی در مراحل اولیه، ظهور خال‌ها و لکه‌های روغنی روی سطح بدن، نرم شدن مدفوع، استفراغ و به دنبال آن مرگ، بدن لاروهای مرده سفت شده و توسط قارچ پوشیده شده و به‌صورت یک تکه گچ به رنگ سفید.

راه‌های شیوع بیماری:

ضدعفونی ناقص، بالا بودن درجه حرارت و رطوبت محل ، افزایش رطوبت بستر ، ایجاد آلودگی از توتستان‌های آلوده، عدم رعایت بهداشت در طول پرورش.

راه‌های کنترل و پیشگیری:

ضدعفونی صحیح اماکن و وسایل پرورشی، برقراری تهویه مناسب، کاهش تراکم کرم‌ها در سطح بستر و کاهش ضخامت برگ دهی در بستر، سوزاندن کرم‌های آلوده، استفاده از محلول‌های قارچ کش به توصیه کارشناسان شرکت ابریشم، کاهش حرارت و رطوبت محیط پرورش.

4- مسمومیت غذائی:

علائم:

ظهور حرکات عصبی در سر و سینه کرم‌های مسموم ، اسهال و استفراغ شدید بدن کرم‌ها، بالا نگه‌داشتن سر و سینه کرم‌های مسموم.

راه‌های ایجاد مسمومیت:

استفاده از برگ‌های ناشناخته و یا آلوده به سموم شیمیائی و حشره‌کش‌ها، احداث توتستان در مجاورت کارخانه‌ها صنعتی، معادن و باغات توتون، سم پاشی باغات و مزارع مجاور در مسیر باد به سمت توتستان.

راه‌های کنترل و پیشگیری:

اطمینان از عدم آلودگی برگ‌ها به سموم از طریق آزمایش آنها با تعداد کمی از کرم‌ها قبل از تغذیه کامل، برگ دهی سریع با برگ‌های تازه و لطیف پس از مشاهده علائم مسمومیت به‌منظور کاهش تلفات.

انتهای پیام/