به گزارش گلستان ما؛ در آغاز سخن، صاحب اين قلم باتوجه به قرار گرفتن در هفته کتاب و کتابخوانی و تقارن آن با هفته وقف ، یادداشت خویش را با عنوان ترکیبی "وقف و نذر کتاب" به رشته تحریر درآورده؛ امید آن دارد که با همزبانی و همدلی بتوانیم از ظرفیت‌های مختلف به ویژه در حوزه قلم و رسانه استفاده و در این وانفسای کتاب‌خوانی اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.

بدیهی است که وقتی انسان می خواهد در بازکاوی جهات مختلف این عنوان یاد شده وارد شود به اندازه ای وسعت دارد که در ظرف و مجال یک یادداشت نمی گنجد؛ اما به قول شاعر «آب دریا را اگر نتوان کشید/ هم به قدر تشنگی باید چشید»؛ و ما نیز چنین کردیم.

وقف و نذر کتاب یکی از رایج ترین شیوه های شرکت در باقیات صالحات درحوزه فرهنگ دینی بوده و هست. هر چند در سال های اخیر سنت حسنه وقف و نذر شیوه های جدیدتری را به خود گرفته و بیشتر متمرکز بر فعالیت های اقتصادی است؛ اما وجود اسناد متعدد بر این امر صحه می گذارد که ایرانی ها یکی از پرکارترین واقفان و نذرکنندگان کتاب در تاریخ اسلام بوده اند. اگر بر پشت نوشته های کتاب های منتشر شده تأمل کنیم، خواهیم دید که هزاران یادداشت درباره وقف کتاب وجود دارد که منبع مهمی برای پژوهش در این زمینه خواهد بود.

به عنوان نمونه، به تازگی سندی منتشر شد که در آن بانویی در عصر صفوی نسخه ای از « تذکرة الفقها» را برای طلاب مدرسه و مسجد خود که در حاشیه میدان عباسی اصفهان ساخته بود، وقف کرده است. علاوه بر این، می توان از حمامی در دوره صفوی یاد کرد که درآمد آن برای استنساخ کتاب در نظر گرفته شده بود. متولی این کار هم علامه مجلسی بود که پشت هر کتابی که از درآمد آن حمام به رشته تحریر درمی آمد، وقف نامه آن را می نوشت و این مسئله را یادآور می شد. تصویر برخی از وقف نامه های مربوط به این موضوع نیز منتشر شده است.

 اما همانطور که در پیشگفت آمد، وقف و نذر در سال های اخیر بنا بر مقتضیات زمانه تغییر کرده و چهره های جدیدتری به خود گرفته است. عمده فعالیت های مردم در این زمینه به ویژه با آغاز ایام ویژه طی سال مانند ماه محرم و صفر و نیز ماه مبارک رمضان و...، بیشتر جنبه اقتصادی و معیشتی به خود می گیرد. در این میان هنوز هستند کسانی که غذای روح را بر غذای جسم ترجیح می دهند.

نذر کتاب می تواند برای سلامتی عزیزانمان و برای رفع بلا به جای قربانی صورت گیرد، بسیاری از کتاب‌های خوانده شده که در منازل ما جا خوش کرده‎اند و شاید دیگر به آنها مراجعه نکنیم را برای این کار می‌توان انتخاب کرد و یا می‎شود به عنوان کادو یا هدیه برای کسی که خانه خریده یا ازدواج کرده یا صاحب فرزند شده تقدیم کرد. البته در کشورهای غربی هم چنین رسم‌هایی وجود دارد ومعمولا کاروان‌هایی به راه می‌افتند و در ایام خاصی از سال به مردم کتاب هدیه می‌دهند.

و اما وقف کتاب؛ نیاز است در جامعه «وقف در گردش کتاب» که به تحقیق می‎تواند در افزایش سرانه مطالعه موثر واقع شود بهره گرفت بدین صورت که کتاب‎های ممهور به مهر وقف در گردش در اختیار افراد نیازمند قرار گیرد و این افراد بعد از استفاده به صورت گردشی به افراد دیگر واجد شرایط این کتاب‎ها را بسپارند و در این فرایند ثوابی از آن به جهت شادی روح درگذشتگان واصل خواهد شد.

کوتاه سخن اینکه بیاییم دست در دست هم دهیم و با خویش عهد بندیم که سنت حسنه وقف و نذر کتاب را ترویج و اینکار را از مساجد شروع کنیم و در عین حال بانیان این امر را تشویق نماییم که باشد ما هم با این حرکت پسندیده، سهمی هرچند کوچک در افزایش سرانه مطالعه کتاب و دانش عمومی جامعه داشته باشیم و دیگر اینکه این نکته مهم را هرگز فراموش نکنیم که مردم در هر دوره‌ای برخورد متفاوتی با کتاب داشته‌اند.

ضرورت دارد که محتوای کتاب‌ها با جنس سخن این روزگار همخوانی داشته باشد. باید شجاعت پذیرش تغییر را در خود ایجاد کنیم، اقتضائات امروز را درنظر بگیریم و تهدیدهای زمان را بشناسیم. اگر بتوانیم خودمان را به چنین ابزارهایی مسلح کنیم می‌توانیم شاهد برنامه‌های کاراتر و انگیزشی‌تر در عرصه کتاب باشیم.

انتهای پیام/