به گزارش گلستان ما به نقل از صبح توس؛ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت‌های جمهوری اسلامی در منطقه برای شناساندن هرچه بهتر اسلام و ایران بسیار گسترش پیدا کرده است و تقریبا طی این سال‌ها تمامی گروه‌ها و افرادی که در حوزه ادیان و مذاهب فعالیت دارند، به ایران سفر کرده‌اند تا در سایه این روابط فرهنگ غنی اسلامی به آن‌ها بهتر شناسانده شود، در این بین کشورهای آسیای میانه و مرکزی بعد از فروپاشی شوروی سابق در سال 1991 میلادی، از ظرفیت خوبی برای این مهم برخوردار است.

برای شناخت بهتر وضعیت این کشورها با خانم « گالینا کلودزینسکا» قرقیزستانی و مدرس مطالعات ادیان و فرهنگ جهانی یونسکو دانشگاه اسلاویک روسیه گفت‌وگویی در تحریریه «صبح توس» انجام شد که به شرح ذیل است:

صبح توس: نظر خود را در خصوص سفر به ایران بفرمایید.

خیلی خوشحالم که در خدمت شما و در ایران هستم و امیدوارم که در آینده روابط ما بیشتر و مستحکم‌تر شود.

صبح توس: خود را بیشتر معرفی کنید.

اسم من گالینا کلودزینسکا است و در در رشته علوم سیاسی و ادیان تخصص دارم و دکترای ادیان خود را از فرهنگستان علوم اتحادیه اروپا گرفتم. حدود شش سال در شورای تعاملی بین ادیان در قرقیزستان کارمند بودم و آنجا کار می‌کردم که شورایی متشکل از شش نفر بود که این شش نفر نمایندگان ادیان اسلام، ارتدکس، یهودیت و بودایی بود.

پس از حوادث سال 2002 به دلیل وقوع کودتا و ایجاد ناامنی و درگیری‌های قومی در قرقیزستان این شورا ایجاد شد تا از طریق آن تعامل بیشتری بین مردم در حوزه ادیان ایجاد شود.

یکی از محورهای اصلی فعالیت‌ها این بود که باید بین دولت لائیک و ادیان مختلف تعامل برقرار کرد و این تعامل بعد از درگیری‎های خونین (درگیری‌های بین قومیت‌های قرقیز و ازبک) ماه آوریل 2010 ضرورت بیشتری پیدا کرد.

شورای تعاملی بین ادیان بهترین روش برای تقریب مذاهب در قرقیزستان

صبح توس: ابتکار راه‌اندازی این شورای تعاملی از سوی چه کسی بود؟

این آکادمی به ابتکار خانم «رزا اتونبایوا»، رئیس جمهور دوره انتقالی بود که خواست به این کشتارها خاتمه دهد و با توجه به وضعیتی که بعد از کودتا بر کشور قرقیزستان حاکم بود، به هم ریختگی اوضاع امنیتی، اعتماد مردم به ساختارهای رسمی نظام را از بین برد؛ چراکه می‌گفتند نظام نتوانسته جلوی یک درگیری قومیتی را بگیرد چه رسد به مسائل بزرگ‌تر!.

بنابراین دولت بعد از سقوط نظام قبلی با توجه به سست بودن پایه‌های نظام نوپا، احساس کرد که باید از نمایندگان ادیان این کشور دعوت کند تا ابتکار عمل و تعامل جدی در این راستا انجام شود و مردم به این نتیجه برسند که ادامه این وضعیت استقلال کشور را به خطر می‌اندازد.

برای این مهم نیز از کارشناسان و متخصصان ادیان دعوت شد تا به نتیجه خوبی برسند و بعد از بحث‌های مختلف بین مقامات دولت انتقالی و کارشناسان به این نتیجه رسیدند که برگزاری کنفرانس بهترین روش برای ایجاد ثبات و تقریب مذاهب و ادیان در قرقیزستان است و به همین مناسبت نیز شورای تعاملی بین ادیان تأسیس شد.

صبح توس: تفکیک ادیان الهی در قرقیزستان چگونه است؟

تفکیک پیروان الهی در قرقیزستان روش های مختلفی دارد که یکی از این روش‌ها مبنای محاسبه از تفکیک بر اساس قومیت پر تعداد قرقیزستان است، مثلا می‌گویند که ازبک‌ها طبعا مسلمان هستند، البته این ممکن است که محاسبه ای اشتباه باشد؛ چراکه امکان دارد تعدادی در هر فردی بر آن دین قوم نباشند و این روش صحیحی نیست.

روش دیگر آمارهای مراکز دینی است هرچند این روش هم صحیح نیست؛ چراکه طبق قانون آزادی اعتقاد قرقیزستان، سازمان‌های مذهبی که کمتر از 200 نفر جمعیت داشته باشند نمی‌توانند در آمار ثبت نام کنند.

صبح توس: منشأ اختلافات قومیتی قرقیزستان داخلی است یا خارجی؟

بعد از حادثه درگیری قومیتی در کشور اشتباه محاسباتی دولت انتقالی بود و ریشه اصلی آن تلاش گروه‌های قدرت‌خواه برای کسب مَناصب سیاسی بود.

بعد از سرنگونی قربان‌بیک باقی‌اف، رئیس‌جمهور وقت قرقیزستان، طرفداران او که اهل جنوب بودند به دنبال انتقام بر آمدند و دولت انتقالی که بعد از فرار او شکل گرفت از قومیت‌های شمال کشور بود که در این بین مسئله درگیری شمال و جنوب نیز مطرح شد.

صبح توس: پس اینطور که بر می‌آید این درگیری‌ها سیاسی است و نه اعتقادی؟

قرقیزستان از روز اول تفکیک، با یکی از موضوعاتی که دست به گریبان است موضوع شمال و جنوب است و بیشتر مسائل به نظر منطقه‌ای است.

وقتی گروهی از قدرت کنار می‌رود منافع گروه به خطر می‌افتد و برای همین این برخوردها ایجاد می‌شود و در حال حاضر نیز موضوع شمال و جنوب کشور مربوط به موضوعات اقتصادی و مالی است.

زندگی متعالی الهی جای خود را به مادی‌گرایی داده است

صبح توس: جایگاه ادیان در سیطره بر افکار عمومی جهان چیست؟

باید این موضوع به صورت جداگانه در هر کشور بررسی شود و به عنوان مثال باید از 150 سال پیش در مناطق مختلف و با توجه به نفوذ هر دین مورد مطالعه قرار گیرد.

در جهان فعلی با دو جریان لیبرال و نئولیبرال مواجه هستیم و تمام اذهان عمومی تحت تأثیر این دو جریان قرار گرفته‌اند و طبعا تقابل این دو جریان با دین تمامی اقشار مختلف و حتی روحانیت را تحت تأثیر قرار داده است.

چنانچه به 100 تا 150 سال عقب تر برگردیم اولویت مردم دین و اعتقاد بود، ولی اکنون این مهم با توجه به جریانات سرمایه‌داری جای خود را به مادیات داده و متأسفانه چنانچه فردی ثروت داشته باشد در مرتبه بالاتر اجتماعی قرار می‌گیرد.

ولی چنانچه از نگاه ارزش‌های اعتقادی بنگریم رشد و تعالی و رسیدن به مراتب عالیه انسانی، تکامل اجتماعی محسوب می‌شود که متأسفانه این موضوع در حال حاضر تغییر کرده است.

حتی چنانچه طبقه روحانی جوامع نیز با گذشته مقایسه شوند، این طبقه نیز به سمت مادی‌گرایی حرکت کرده و دین در بسیار از کشورها به وسیله‌ای ابزاری و تجاری تبدیل شده و افکار عمومی نیز تحت تأثیر این تعالیم مادی قرار گرفته است.

در گذشته موضوع اصلی زندگی به طور خلاصه این شعر فارسی است که می‌گوید: «از کجا آمده‌ام، آمدنم بحر چه بود، به کجا می‌روم آخر، ننمایی وطنم» ولی این اصل در جامعه جای خود را به مادی‌گرایی داده و حتی دعوت دین در بسیاری از کشورها به این سمت رفته است.

صبح توس: علت اینکه علیه برخی از ادیان و مخصوصا اسلام، هراس ایجاد می‌شود چیست؟

قبل از جواب به این سوال نتیجه‌ای از مباحث قبل را می‌گویم و آن این است که افراد در ظاهر معتقد هستند ولی نگرش دینی آن‌ها تغییر کرده است و ارزش‌های اعتقادی عوض شده است.

سرچشمه این جریان‌های تندرو و افراطی عربستان سعودی است که می توان گفت عملا دست مفتی‌های عربستان با حاکمان این کشور در یک کاسه است و حکومت سعوی به لحاظ مادی مفتی‌های این کشور را تأمین می‌کند و آن‌ها هم به وظیفه اصلی خود که تربیت نسل مسلمان است، نمی‌پردازند.

در 40 سال اخیر تبلیغات اسلام ستیزی بسیار رشد کرده است، وقتی در جهان تحولات سیاسی و راهبردی به سمت مادی‌گرایی پیش رفت، سازمان‌ها و قدرت‌های جهانی نیز به این فرهنگ روی آوردند و برای دست‌یابی به ذخائر مادی از هیچ تلاشی فروگذار نبودند.

دستیابی به ذخایر انرژی جهان اسلام عامل اصلی حضور نظامی کشورهای غربی در منطقه

کشورهای اسلامی نیز در منطقه بزرگترین ذخایر نفتی جهان قرار دارند، تمرکز آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی برای دستیابی به منابع این منطقه است و بهترین بهانه برای حضور در منطقه، بهانه حضور نظامی مربوط ناامنی است و هدف آنان تسلط به منابع انرژی است ولی دین را بهانه قرار می‌دهند.

دو عامل اصلی برای حضور نظامی کشورهای غربی در منطقه وجود دارد، اول مطامع قدرت‌های غربی برای دستیابی به منابع انرژی جهان اسلام است و دوم نیز عوامل داخلی در کشورهای اسلامی است یعنی کشورهای سرمایه‌دار اسلامی به جای تلاش برای ایجاد همگرایی و وحدت در جوامع اسلامی،  دست به کارهای تفرقه‌افکنانه می‌زنند.

شاهد تحولات مختلف در کشورهای اسلامی هستیم و حتی خود کشورهای اسلامی هم‌پیمان با غرب نیز از تغییر و تأثیرپذیری مستثنی نیستند به نحوی که در سال‌های اخیر در کشور عربستان نیز اصلاحات اجتماعی فراوان و مغایر با فرهنگ دینی و ملی آن کشور رخ داده است که نتیجه فشارهای همین نئولیبرال‌ها است.

از نظر نئولیبرال‌ها منافع مالی تضمین‌کننده این حجم از تغییرات به سمت مادی شدن بشر است. سابق بر این اگر تنش‌هایی نیز وجود داشت، بر سر مسائل اعتقادی بود ولی امروز این امر در حال حاضر به حاشیه و مرتبه پایین‌تر رفت.

بین جهان اسلام و غرب تفاوت‌هایی است مثلا در جامعه اروپا مردم کاملا از دین و اعتقادات جدا شده‌اند در حالی که در جهان اسلام این موضوع مطلق نیست.

صبح توس: نگاه شما به حقوق بشر با نگاه ادیانی به ایران چیست؟

مفهوم حقوق بشر از زمان طرح تاکنون بسیار دستخوش تحولات شده و چنانچه در تاریخ ایران نگاه کنیم به منشور کوروش برخورد می‌کنیم که هر انسانی در آن دارای شرافت و آزادی است و باید برای آن احترام قائل می‌شدند.

در عصر فعلی چنانچه محور اعتقاد باشد طبق آن هیچ انسانی اجازه ندارد که بر حق کسی تعدی کند و تمامی ادیان الهی از جمله اسلام برای انسان حقوق فراوانی قائل است و باید این مطالب سرلوحه حقوق بشر قرار گیرد و متأسفانه در 100 سال اخیر جامعه تحت تأثیر تفکرات مادی قرار گرفته است.

در قرن فعلی، پست مدرن انسان را به این حد رسانده است که مدار خودش شده و از اصل انسانیت و الهی بودن دور شده است.

تحریم‌ها علیه ایران به موضوع ارزش‌ها برمی‌گردد

صبح توس: نظر خود را راجع به حقوق بشر در ایران بفرمایید.

هرچند مطالعات من در حوزه آسیای مرکزی است ولی مشخص است که ایران در حوزه دین پیشرو است و آن آزادی لگام گسیخته‌ای که در غرب است، در ایران وجود ندارد و آزادی در چارچوب تعالیم الهی در این کشور است و چنانچه از موضوع دین نگاه کنیم ایران توانسته در این راه قدم بردارد، چراکه اگر اینطور نبود مثل غرب می‌شد.

موضوع اتهام‌زنی‌ها و تحریم‌ها علیه ایران به موضوع ارزش‌ها برمی‌گردد و مابقی حرف‌ها بهانه است و غربی‌ها می‌خواهند تفکرات پست‌مدرن خود را به همه تحمیل کنند و ایران در مقابل این مهم ایستادگی می‌کند و چنانچه دانشمندان ایرانی و غربی با یکدیگر مناظره کنند هیچ‌گاه به نتیجه نمی‌رسند؛ چراکه جهان‌بینی آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

ایران بر اساس ارزش‌های الهی در حال پیشرفت است، ولی غرب در مسیر ارزش‌های مادی با دیگران معامله می‌کند.

صبح توس: یکی از مشکلاتی که فعالان ادیان دارند و نمی‌توانند با هم تعامل کنند، این است که برای تعامل باید به سمت سازمان ملل بروند، در صورتی که این سازمان از فرقه‌هایی حمایت می‌کند که تضعیف‌کننده ادیان هستند، راهکار شما برای این مهم در آسیای مرکزی برای فاصله گرفتن از مفاهیم سازمان ملل چیست؟

در کشورهای آسیای مرکزی ارزش‌های دینی در اولویت قرار دارد و حرف‌های سازمان ملل را در اولویت قرار نمی‌دهیم و تعیین راهکارهای مقابله با نفوذ فرهنگی غرب همیشه در دست بررسی است و تمامی نمایندگان ادیان در شورای تعاملی بین ادیان در این موضوع اتفاق نظر دارند.

دیدگاه فرقه‌هایی مسیحیت در کشورهای آسیای میانه با اروپا متفاوت است، برای همین آن مسائلی مد نظر ما قرار دارد که با آموزه‌های دینی مغایر نباشد. بر اساس تمامی ارزش‌های اعتقادی ادیان، اقلیت‌های انحرافی جایی در جوامع مختلف ندارند؛ چراکه هیچ پشتوانه‌ای در هیچ دینی برای آن‌ها وجود ندارد.

در کنفراسی که در قرقیزستان برگزار شده بود نمایندگان کلیساهای پروتستان قرقیزستان و سوئیس در ارزش‌های اخلاقی با همدیگر به تفاهم و توافق نرسیدند.

وقتی این‌ها با هم بحث می‌کردند پروتستان‌های قرقیزستان می‌گفتند که انجیل رأس عمل به دستورات الهی است، ولی پروتستان‌های اروپایی می‌گفتند که منشور سازمان ملل متحدد اصل و اساس می‌باشد، البته قصد این نیست که منشور حقوق سازمان ملل را زیر سوال برود ولی مثل چاقو عمل می‌کند که اگر مراقب نباشی وسیله کشتن دیگران می‌شود.

افراط‌گرایی حاصل نبود عدالت اجتماعی و برخورد نظام‌های حکومتی سکولار با دین است

صبح توس: چه عواملی را سبب ایجاد افراط‌گرایی در منطقه می‌دانید و راهکار مقابله با آن چیست؟

اگر در کشورهای آسیای مرکزی بنگریم افراط‌گرایی عمری بیش از 25 سال ندارد که نتیجه نبود عدالت اجتماعی و برخورد نظام‌های حکومتی سکولار با دین است.

شاید اقشاری از جامعه و مخصوصا جوانان خواسته‌هایشان در زمینه‌های اقتصادی و اعتقادی برآورده نشده باشد و متأسفانه برخی از این افراد به دلیل نداشتن علم عمیق از دین، جذب گروه‌های تندرو می‌شوند.

رهبران برخی گروه‌های تندروی برای مطامع خود از جوانان کم‌سواد دینی استفاده کردند و ظهور و بروز این گروه‌ها به وسیله ثروت‌اندوزی حمایت می‌شود همچنین نداشتن قدرت تشخیص نسل جوان در مسائل دینی و وجود فقر شدید در بسیاری از آن‌ها و حمایت‌های مالی گسترده از جوانان عامل جذب در گروه‌های تندرو است.

صبح توس: آیا امکان بروز و ظهور داعش دیگری در منطقه وجود دارد؟

البته به شکل‎های دیگری زمینه‌های بروز وجود دارد و یکی از اشتباهات نخبگان سیاسی آسیای مرکزی این است که با ادیان تعامل ندارند و تفکیکی بین اسلام و گروه‌های تندرو قائل نیستند و همه آن‌ها را دشمن می‌بینند که باید سرکوب شوند؛ چراکه منافع اقتصادی آن‌ها را به خطر می‌اندازند، برای همین در راستای ثروت اندوزی و حفظ قدرت با همه آن‌ها می‌جنگند.

هیأت حاکمه در کشورهای آسیای مرکزی به عنوان افراد موقتی، ثروت‌اندوز و رشوه‌خوار مطرح هستند و متأسفانه رشوه‌خواری در سطح تمامی ادارات رایج است و وقتی مردم می‌بینند که مسئولان حکومتی به فکر حل مشکلات آن‌ها نیستند، تقابل شدیدی بین مردم و دولت ایجاد می‌شود که از جمله مسائل به وجود آمدن این قدرت‌ها است.

سوالی که پیش می‌آید این است که چطور می‌توان با این طمع‌جویی هیأت حاکمه مقابله کرد، هرچند سیاست 74 ساله شوروی از بین رفت، ولی رویکرد هیأت حاکمه هنوز به منوال گذشته است، حال در این شرایط و وجود فقر شدید در جامعه و مجموع عوامل مختلف مثل فقر اقتصادی، فقر معنوی، فاصله طبقاتی و نداشتن آگاهی‌های دینی عمیق در برابر سیاست حکومت‌ها، سبب جذب جوانان به گروه‌های تندرو برای مقابله با این بی‌عدالتی‌ها می‌شود.

صبح توس: چرا آمریکا و اسرائیل از فرق نوظهور مثل بهائیت، حمایت جدی می‌کنند؟

آنچه که تاکنون گفته شد تأثیر حوادث داخلی در خصوص پیدایش داعش است، ولی عوامل مهم خارجی نیز در این مهم بسیار تأثیرگذار می‌باشد و آن هم مثال معروف «تفرقه بینداز و حکومت کن» هست و مادی‌گرایان می‌گویند که ادیان الهی باید ضعیف شوند و یکی از راه‌های تضعیف، تفرقه بین آن‌ها است.

متحد کردن مردم فقط با ظهور مهدی موعود محقق می‌شود

صبح توس: برخی کثرت‌گرایی یا همان پلورالیزم دینی را مایه نجات انسان‌ها از افراط‌گرایی می‌دانند، چقدر به این مهم اعتقاد دارید؟

از دست بشر برای اینکه مردم را زیر یک پرچم متحد کند کاری ساخته نیست مگر با ظهور مهدی موعود این مهم محقق شود؛ چراکه متحد کردن بشر با توجه به وضعیت فعلی اعتقادات مختلف تقریبا غیر ممکن است.

هرچند نباید نشست و گفت همه چیز با آمدن حضرت درست می‌شود و باید تلاش مضاعف کرد و همه موظف هستند که در راستای کاهش اختلافات داخل ادیان و بین ادیان سعی کنند.

در تفسیر مفاهیم نیز اختلافاتی وجود دارد و باید همه بدانند که در اصل تعاریف الهی یک مفهوم ثابت دارند.

دو مفهوم تقریب و تکفیر داریم که تکفیر مشخص است یعنی داعش و همین گروه‌های مذهبی تندرو ولی تقریب باید روشن شود که در اصل و اساس اعتقاد مردم با یکدیگر اختلافی ندارند و در مسائل فرعی اختلافات جزئی وجود دارد و باید از اختلافات فرعی گذشت و بر سر اصول اتحاد کرد.

«تفرقه بیانداز و حکومت کن» منشأ خارجی اختلافات بین ادیان است

صبح توس: در منطقه آسیای مرکزی چه میزان تقریب مذاهب محقق شده است؟

قبل از پاسخ به این سوال باید یک موضوع را مشخص کنم و آن هم این است که تفکر دولتمردان آسیای مرکزی نسبت به سایر ادیان و مخصوصا اسلام تغییر نکرده و به همان دوره شوروی باقی مانده است و این ادیان را دشمن می‌دانند.

دولتمردان صرفا در برخی از مسائل مثل ملی‌گرایی و استقلال تغییراتی ایجاد کرده‌اند ولی ترس از خطر اسلام برای پایه‌های حکومت آن‌ها باقی مانده است.

سیاست غرب یعنی «تفرقه بیانداز و حکومت کن» نیز توسط برخی از حکومت‌ها در حال پیاده‌سازی است و می‌خواهند که بین پیروان مذاهب و ادیان مختلف هم‌گرایی رخ ندهد.

برای همین از ایران هم به عنوان یک پایگاه اسلام سیاسی احساس خطر می‌کنند.

تنها مانعی که بین سازمان تقریب مذاهب و نهادهای دینی رسمی قرقیزستان وجود دارد این است که در قرقیزستان تمامی این نهادها زیر نظر دولت در حال فعالیت هستند و همانطور که گفته شد رویکرد دولتمردان منطقه آسیای مرکزی هرچند در ظاهر تغییر کرده است ولی با همان تفکر شوروی سابق به موضوع ادیان می‌نگرند.

تنها تغییر کوچکی که انجام شده این است که آن‌ها تفکر الحاد را دنبال می‌کردند و در حال حاضر نماز می‌خوانند ولی هنوز اسلام را برای جایگاه خود خطرناک می‌دانند.

عده‌ای از دولتمردان قرقیزستان نه به سمت تفکر الحاد حرکت کرده‌اند و نه تفکرات تکفیری را برمی‌تابند، بلکه معتدل هستند و صحبت کردن با این گروه پیرامون مسائل دینی نتیجه‌بخش است.

مترجم: خیرالدین قاسمی

تنظیم: حسن ضیایی

انتهای پیام/