به گزارش گلستان ما، در ادبیات سیاسی و علوم سیاسی زمانی که از عنوان دولت در سایه استفاده می گردد اولین معنایی که به ذهن متبادر می شود این است که دولت هایی که منتخب مردم هستند و به طور دموکراتیک نظر عموم شهروندان را جلب کرده اند توان مدیریت و اجرای مسائل را ندارند. و قدرت واقعی از آن افرادی است که در پشت صحنه در حال تصمیم سازی و القای نظرات خود به نیروهای منتخب و مسئولین رسمی هستند. قدرت واقعی در دست منتخبان مردم نیست و مردم سالاری کارکرد اصلی خود را از دست داده است و چهره هایی که سابقه و نفوذ و... در بیان کلی، قدرت واقعی دارند، اجرای امور را بطور غیر رسمی و در پس رونمای سیاست انجام می دهند. 

در همین علم سیاست کارکرد گرا این پدیده امری منفی تلقی شده و نشان از بیماری سیستم و دستگاه حکومت و یا احزاب و گروه ها است. اما به ناچار بسیاری مواقع در تاریخ این اتفاق افتاده و سابقه دور و درازی دارد. 

ذیل همین عنوان کلی و "دولت در سایه" و با مد نظر قرار دادن همین تعریف و مفهوم عناوین دیگری نیز مطرح و بعضاً استفاده می گردد مانند "پارلمان در سایه"، "ارتش در سایه" ، "دولت در تبعید"، و...

هفته گذشته سعید حجاریان تئورسین اصلاح طلبان در تحلیل وضعیت جریانات سیاسی پس از انتخابات مجلس از عنوان "پارلمان در سایه" برای مجلس آینده استفاده کرد. وی با اشاره به اینکه افراد شاخص و ژنرالهای اصلاحات در بررسی صلاحیت ها رد شدند و در جریان انتخابات نیروهایی بعضاً بی تجربه و جوان به مجلس راه پیدا کردند، این طور گفت که : چون این نیرو ها توان کافی اداره و تصمیم سازی برای مجلس را ندارند آن عده از افراد سر شناس و با سابقه که نتوانسته اند به مجلس راه پیدا کنند، پارلمانی در سایه تشکیل دهند و به فراکسیون های داخلی مجلس و نمایندگان جدید کمک کنند.

ژنرال‌های دو جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا به دلیل ردصلاحیت و رأی نیاوردن در مجلس دهم غایب هستند و شمار زیادی از منتخبان، تجربه جدی ندارند و این کار تشکیلاتی فراکسیونی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. راهکار جبران این مسأله، تشکیل "پارلمان در سایه" از سوی دو جناح است. هم اصلاح‌طلبان و هم اصولگرایان باید برنامه‌هایشان را در"پارلمان سایه" چکش‌کاری کرده و به فراکسیون خود منتقل کنند. در غیراین‌صورت مجلس ضعیف می‌شود و ضعف مجلس منجر به تضعیف دولت می‌شود.

اما این مسئله از چند باب جای بررسی و دقت دارد . با این تجویز آقای حجاریان عملًا کسانی که به تدبیر نظام و مردم از عرصه تصمیم گیری بنا به دلایل متقن و مستدل (از جمله فتنه، فساد، عدم التزام عملی به اسلام و...) کنار گذاشته شده اند دوباره در روند تصمیم گیری قرار گرفته و به نوعی نظام و دستگاه های حاکمیتی مانند شورای نگهبان و وزارت کشور دور می خورند.

ثانیاً از دیدگاه گردش نخبگانی و جابجایی مستمر مسئولین و تصمیم سازان، باید گفت که با چنین تحلیل هایی عملاً مجبور خواهیم بود کشور را در دست یک عده خاص قرار داده و حتی اگر آنها در راس مسئولیت ها و پست ها قرار نگیرند اما در نهایت آنها درباره سرنوشت و آینده تصمیم گیری و تصمیم سازی کنند که این امر البته با روح دموکراسی و مردم سالاری منافات دارد.

ثالثاً این امر به نوعی قطعاً توهین و جسارت به انتخابات مردم است. کسانی که مردم آگاهانه انتخاب کرده اند در روند سیاسی کنار گذاشته و در حد یک بازیگر گوش به فرمان قرار گیرند تا عده ای در پشت صحنه تصمیم ها را گرفته و به آنها ابلاغ کنند و مردم نیز از این وضعیت مطلع نشوند.

رابعاً باید گفت که این گونه تصمیمات به جای آنکه نمایندگان جوان و مجلس نو را تقویت کند، قطعاً موجب تضعیف و ناکارآمدی آنها خواهد شد. این مسئله درست است که تعداد زیادی در نمایندگان مجلس آینده جوان هستند و اولین تجربه پارلمانی خود را طی می کنند اما این نکته نباید موجب دستکم گرفتن توانایی های آنها و بی تجربه و ناکارآمد خواندن آنها شود. 

در نهایت باید گفت که این تحلیل ها و اظهار نظرها به نظر می رسد به جای آنکه در جهت تقویت مجلس و نیروهای جدید باشد بیشتر به دنبال برگرداندن و تطهیر عناصری است که به دلایل مشخص از صحنه سیاسی کنار گذاشته شده اند و حتی جریان متبوع و همسو با آنها نیز دیگر تمایل به سرمایه گذاری رو آنها ندارد و رو به جوان ها آورده است. مردم نیز بسیار آگاهانه و با شناخت برخی چهره ها و به اصطلاح ژنرال ها را کنار زدند و تازه نفس ها را وارد گود سیاست کردند.

هادی امامی - کارشناس سیاسی - تیتریک

انتهای پیام/